1. Otwarty i przejrzysty - albowiem zarządzanie państwem musi być zrozumiałe i przewidywalne, otwarte na współpracę z obywatelami i kontrolę z ich strony;
2. Przyjazny obywatelowi - albowiem usługi administracji muszą być zorientowane na obywateli, organizacje i przedsiębiorstwa, a nie na potrzeby biurokracji. Nikt nie może być z nich wykluczony czy marginalizowany;
3. Produktywny i efektywny - albowiem ma realizować usługi dla obywateli, organizacji i przedsiębiorstw o możliwie najwyższej jakości przy najbardziej efektywnym wykorzystaniu pieniędzy podatników, co w rezultacie będzie prowadziło do tańszej i szybszej obsługi klienta.
Ustawa reguluję zagadnienia, wprowadzenie których usprawni funkcjonowanie instytucji publicznych w komunikacji elektronicznej. Dokonać ma się to poprzez:
- organizację i kontrolę projektów informatycznych,
- ustalenie wymagań dla systemów teleinformatycznych gwarantujących otwartość standardów informatycznych,
- organizację rejestrów publicznych,
- ustalenie zasad wymiany informacji drogą elektroniczną, w tym dokumentów elektronicznych pomiędzy podmiotami publicznymi a podmiotami niebędącymi publicznymi,
- wprowadzenie zasad ustalania i publikacji specyfikacji rozwiązań stosowanych w oprogramowaniu umożliwiającym łączenie i wymianę informacji.
Zgodnie z art. 2 ustawę stosuje się przede wszystkim do następujących podmiotów realizujących zadania publiczne:
1. organów administracji rządowej,
2. organów kontroli państwowej i ochrony prawa,
3. sądów,
4. jednostek organizacyjnych prokuratury,
5. jednostek samorządu terytorialnego i ich organów,
6. jednostek budżetowych,
7. zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,
8. funduszy celowych,
9. samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
10. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
11. Narodowego Funduszu Zdrowia,
12. państwowych lub samorządowych osób prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu realizacji zadań publicznych.
Ustawa zawiera również także szereg wyłączeń. Podmiotami niepodlegającymi przepisom ustawy są:
1. przedsiębiorstwa państwowe,
2. spółki handlowe,
3. jednostki badawczo-rozwojowe,
4. państwowe szkoły wyższe,
5. państwowe wyższe szkoły zawodowe,
6. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,
7. służby specjalne,
8. Kancelaria Sejmu,
9. Kancelaria Senatu,
10. Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
11. Rzecznik Praw Obywatelskich,
12. Trybunał Konstytucyjny,
13. Sąd Najwyższy,
14. sądy administracyjne,
15. Najwyższa Izba Kontroli,
16. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
17. Krajowe Biuro Wyborcze,
18. Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,
19. Narodowy Ban Polski.
Istnieje jednak wyjątek w myśl, którego jeżeli wymienione podmioty w związku realizacją zadań mają obowiązek przekazywania informacji do i od podmiotów niebędących organami administracji rządowej, obowiązuje je wówczas zasada równego traktowania rozwiązań informatycznych.
Ustawodawca w akcie prawnym dokonał „uporządkowania” terminologii użytej dotychczas w ustawach. W słowniczku do ustawy zdefiniowane zostało dwanaście pojęć, z czego interpretacja niektórych z nich budzi pewne zastrzeżenia. Wiąże się to z nowelizacją ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego[2] w związku z wej ściem życie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizuj ących zadania publiczne. Ustawa o informatyzacji dodała m.in. § 3a do art. 63 KPA., który stanowi:
Podanie wniesione w formie dokumentu elektronicznego powinno:
1. być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, przy zachowaniu zasad przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym, oraz
2. zawierać dane w ustalonym formacie, zawarte we wzorze podania określonym w odrębnych przepisach, jeżeli te przepisy nakazuj ą wnoszenie podań według określonego wzoru.
Jak podnoszą interpretatorzy ustawy, zasadniczy problem wiąże się z praktycznym ustaleniem granic pojęcia „dokument elektroniczny”, ustaleniem jaka jest forma takiego dokumentu oraz jak to się ma do czynności w postaci elektronicznej. „Czasami KPA posługuje się określeniem "dokumentu elektronicznego" doprecyzowując, iż chodzi o takie jego rozumienie, które nadaje temu terminowi ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, czasem zaś nie posługuje się takim doprecyzowaniem.” [3] [4]
Z kolei pojęcie „informatyczny nośnik danych”, którego definicja cytowana była w przytoczonym fragmencie artykułu P. Waglowskiego, oznaczać będzie w wykładni:
- elektroniczny nośnik informacji,
- elektroniczny nośnik informatyczny,
- elektroniczny nośnik danych,
- komputerowy nośnik informacji,
- komputerowy nośnik danych,
- nośnik elektroniczny,
- nośnik magnetyczny,
- nośnik informatyczny,
- nośnik komputerowy
- jeżeli te pojęcia zostały zawarte w innych przepisach.
Obecnie jest brak stosownych rozporządzeń, które w sposób szczegółowy określałyby użyte dotychczas definicje.
Ustawa o informatyzacji określa również zasady ustanawiania Planu Informatyzacji Państwa oraz projektów informatycznych o publicznym zastosowaniu. Na okres pięciu lat Rada Ministrów ma określić Plan Informatyzacji Państwa (więcej na ten wytycznych Planu Informatyzacji Państwa 2007-2010 piszę w Rozdziale III - Paweł Świercz) będący instrumentem planowania i koordynowania informatyzacji działalności podmiotów publicznych w zakresie realizowanych przez te pomioty zadań publicznych. Według ustawy Plan ma na celu:
1. określenie organizacyjnych i technologicznych instrumentów rozwoju społeczeństwa informacyjnego;
2. koordynację realizowanych przez więcej niż jeden podmiot publiczny projektów informatycznych o publicznym zastosowaniu;
3. modernizację oraz łączenie systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych;
4. zapewnienie warunków bezpieczeństwa i zgodności działania systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych;
5. tworzenie warunków do rozwoju współpracy międzynarodowej w zakresie informatyzacji.
Plan według ustawy zawiera:
1. określenie priorytetów rozwoju systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych;
2. zestawienie oraz charakterystykę ponadsektorowych i sektorowych projektów informatycznych służących realizacji priorytetów, o których mowa w pkt 1, szacunkowe koszty realizacji tych projektów oraz wskazanie możliwych źródeł ich finansowania;
3. program działań w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego;
4. określenie zadań publicznych, które będą realizowane w wykorzystaniem drogi elektronicznej, oraz terminów rozpoczęcia ich realizacji.
Określenie cech Planu Informatyzacji Państwa służy przede wszystkim ukazaniu, iż kwestie, którymi zajmuje się ustawa są bardzo rozbudowane i wymagają koordynacji w realizacji. Sama ustawa tworzy jedynie ramy prawe tzw. informatyzacji, natomiast uzupełnieniem ma być szereg rozporządzeń precyzujących określone standardy.
Ustawa o informatyzacji daj ę również podstawę prawną do utworzenia Rady Informatyzacji, która ma być organem opiniodawczo-doradczym ministra do spraw informatyzacji. Rada oprócz opiniowania projektów rozporządzeń winna się także zajmować m.in.:
- tłumaczeniami na język polski norm lub innych dokumentów normalizacyjnych,
- wyrażaniem opinii w sprawach istotnych dla rozwoju standardów i technologii informatycznych;
- minimalnymi wymaganiami dla systemów teleinformatycznych.
Przy ministrze właściwym do spraw informatyzacji ma być utworzona także Krajowa Ewidencja Systemów Teleinformatycznych i Rejestrów Publicznych. Ustawa wskazuje zarazem, iż podmioty prowadzące rejestry będą musiały prowadzić je w systemie informatycznym w taki sposób, by możliwe było przekazywanie danych drogą elektroniczną z tego rejestru innym podmiotom publicznym. Ustawa określa jednocześnie minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych, rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej.
Reasumując ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne wprowadza oraz szereguje wiele zagadnień dotąd nie zebranych ani nie uchwalonych w innym akcie prawnym. Daje również podstawę do stworzenia Planu Informatyzacji Państwa, stanowiącym fundament rozwoju elektronicznej administracji na następne lata. Pomimo rozbieżności terminologicznych stosowanych w ustawie, związanych z wciąż mało znanym polskiemu ustawodawcy zagadnieniem informatyzacji, ustawa została oceniona pozytywnie (m.in. przez Radę Informatyzacji oraz Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji), jako wyraz dążenia do wdrażania nowych technik informacyjno-komunikacyjnych do administracji publicznej. Wciąż trwają prace nad rozporządzeniami do ustawy, co pozwala nam wierzyć, że początkowy chaos budowy elektronicznej administracji z czasem przestanie istnieć, a obywatele uzyskają nowe narzędzie do budowy społeczeństwa obywatelskiego.
---
[1] Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r., (Dz.U. Nr 64, poz.565)
[2] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071; ze zm.)
[3] Więcej na ten temat w artykule P. Waglowski, „Elektroniczna skrzynka podawcza w administracji publicznej od 17 sierpnia”, (http://prawo.vagla.pl/node/6553)
[4] Art. 1 pkt. 1 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r. (Dz.U. 64/2005 poz. 565)
