Nowoczesny samorząd terytorialny powstał pod
wpływem idei Rewolucji Francuskiej. W Polsce możemy
się go doszukiwać już w ordynacji miejskiej z 1791 roku włączonej
do Konstytucji 3 Maja z 1791 roku. Sformułowano tutaj prawo miast
do wolności, czyli własnego zakresu spraw samorządu. W miastach królewskich
mogły one wybierać swe organy: magistraty, burmistrzów, wójtów i innych
urzędników. Wprowadzono nadzór państwa, co wskazywało na powiązanie z
administracją państwową.
Elementy
polskich rozwiązań samorządowych można by znaleźć już w Rzeczypospolitej Krakowskiej (
1816 r.), która dzieliła się na gminy wiejskie z wybieranymi wójtami
jako organami administracji.
Konstytucja
marcowa z 1921 roku gwarantowała
szerokie prawa do samorządu terytorialnego gminie, powiecie i województwie.
Dobrze rozwinięty samorząd wojewódzki istniał tylko w zaborze pruskim. Samorząd
terytorialny formalnie został zniesiony po II wojnie światowej ustawą z 1950
roku. W miarę liberalizowania stosunków politycznych pod koniec lat 80’ łączono ideę
zarządu lokalnego z problematyką samorządu terytorialnego.
W 1990 roku powrócono do dualistycznej
koncepcji modelu administracji terenowej z okresu dwudziestolecia
międzywojennego. Jedynym z filarów administracji jest samorząd terytorialny na szczeblu gminy. Dopiero w
1998 roku pojawia się podstawa do powołania samorządu terytorialnego na
szczeblu powiatowym i wojewódzkim.
