Pomoc społeczna jest dziedziną o długich tradycjach. W Polsce aktualnie obowiązuje ustawa o pomocy społecznej uchwalona 29 listopada 1990 roku. W ustawie tej podkreślono konieczność profesjonalizacji pracy socjalnej i kształcenia pracowników socjalnych na poziomie policealnym i wyższym. System pomocy społecznej objął pomoc środowiskową oraz pomoc instytucjonalną.
Celem pomocy społecznej jest zaspakajanie niezbędnych potrzeb życiowych jednostek, grup i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zasadą ogólną udzielania pomocy społecznej jest to, że osoby korzystające z tej pomocy są zobowiązane do współudziału w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
Obok zróżnicowanych form pomocy materialnej w ustawie mowa jest także o znaczeniu poradnictwa oraz pracy socjalnej rozumianej jako działalność zawodowa skierowana na pomoc ludziom we wzmocnieniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie.
Prawo do świadczeń z zakresu pomocy społecznej przysługuje w szczególności z powodu: ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, ochrony macierzyństwa, bezrobocia, niepełnosprawności, alkoholizmu, narkomanii, trudności w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu zakładu karnego oraz na skutek klęski żywiołowej czy ekologicznej.
Udzielając pomocy w wymienionych sytuacjach przewidziano między innymi następujące rodzaje świadczeń: udzielanie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, usługi opiekuńcze, praca socjalna, poradnictwo, załatwianie spraw urzędowych a także renty socjalne i zasiłki (stały, stały wyrównawczy, okresowy i celowy).
Ustawa preferuje świadczenia pieniężne przyjmując za podstawę ich przyznawania bieżące dochody ludności.
Budżet pomocy społecznej konstruowany jest corocznie przez Ministra Finansów w oparciu o szacunki i dane przekazane przez wojewodów.
Budżet na realizację zadań pomocy społecznej na rok 1999, zgodnie z ustawą budżetową w części 85 - budżety wojewodów, wynosił 3.693.365 tys. zł – bez rezerw celowych. Kwota rezerw celowych - 517.528 tys. zł. Budżet z rezerwami - 4.210.893 tys. zł.
Tabela nr 11: Struktura wydatków na
pomoc społeczną w roku 1999 w tys zł.
Lp
|
Zadanie
|
Budżet
w tys. zł.
|
Rezerwa celowa
|
Budżet z rezerwą
|
1.
|
Zasiłki i pomoc w naturze
|
1.459.63
|
332.000
|
1.791.630
|
2.
|
Domy pomocy społecznej
|
1.240.82
|
-
|
-
|
3.
|
Powiatowe centra pomocy
rodzinie
|
27.228
|
-
|
-
|
4.
|
Koszty realiz. zadań zleconych
w ośrodkach pomocy społ.
|
394.492
|
-
|
-
|
5.
|
Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne
|
135.049
|
25.382
|
160.431
|
6.
|
Zespoły ds. orzekania o
stopniu niepełnosprawności
|
10.333
|
-
|
-
|
7.
|
Rodziny zastępcze i własne
|
380.052
|
-
|
-
|
8.
|
Wsparcie organizacji pozarządowych
|
8.281
|
-
|
-
|
9.
|
Pozostała działalność w
tym dożywianie dzieci
|
74.641
|
-
|
-
|
10.
|
Uzupełnienie środków na
składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby pobierające świadczenia pomocy
społecznej
|
-
|
37.500
|
-
|
11.
|
Pomoc w integracji osób posiadających
status uchodźcy
|
-
|
600
|
-
|
Źródło: Materiały
GUS
[1]
A.Góra Tradycje opieki i pomocy społecznej w Polsce Praca socjalna nr 2, Warszawa 1989
