piątek, 14 czerwca 2013

Utrata legitymacji do pełnienia funkcji radnego



Warto nieco dłużej zatrzymać się przy tej przyczynie utraty mandatu przede wszystkim dlatego, że, w mojej opinii,  konstrukcja jaką posłużył się Ustawodawca ukazuje, jak niska jest kultura polityczna w polskich (również na szczeblu lokalnym) elitach władzy.
Ustawa mówi expressis verbis o popełnieniu przestępstwa. Warto w tym kontekście zauważyć, że przez wiele lat obowiązywania ustawy o samorządzie gminy prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości było jedynie wykroczeniem i niezależnie od stanu upojenia alkoholowego nie mogło skutkować utratą mandatu.[1] 
Przestępstwo, zgodnie z treścią artykułu 7 kodeksu karnego, jest zbrodnią albo występkiem[2], przy czym zbrodnię można popełnić tylko umyślnie natomiast występek, jeśli ustawa tak stanowi, również nieumyślnie (Art. 8). Wina umyślna jest jedną z przesłanek niezbędnych do spełnienia warunków określonych w art. 190, ust.1, pkt 4. Problematyka winy jest bardzo złożona, stąd też dla potrzeb tej pracy wystarczy powtórzyć za ustawodawcą, że z winą umyślną  mamy do czynienia, gdy sprawca miał zamiar popełnienia czynu zabronionego, tzn. chciał go popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godził się na to (Art. 9 k.k.).
Oznacza to, że ustawodawca wykazał dużo pobłażliwości dla występków spowodowanych lekkomyślnością lub niedbalstwem.
Jednakże najbardziej kontrowersyjny wydaje mi się zapis, który konsekwencje polityczne dla radnego łączy z prawomocnym wyrokiem sądu. Biorąc pod uwagę mobilność polskiego sądownictwa możliwa jest sytuacja, w której radny, któremu postawiono zarzuty korzystając z domniemania niewinności będzie brał udział w życiu społeczno-politycznym gminy do końca kadencji.
Należy w tym kontekście postawić pytanie, czy domniemanie niewinności, będące niewątpliwym osiągnięciem demokratycznych systemów prawnych, powinno się również rozciągać na odpowiedzialność polityczną radnego w sytuacji, gdy elektoratowi, który utracił zaufanie do radnego, nie przysługuje uprawnienie odwołania go.
W tej sytuacji obowiązek zawieszenia mandatu w chwili przedstawienia zarzutów wydawałby się rozwiązaniem właściwym.
Obecnie, chcąc udowodnić radnemu, który popełnił przestępstwo, że jego mandat wygasł, trzeba najpierw sprawdzić, czy został on skazany za przestępstwo popełnione z winy umyślnej i czy wyrok, którym został skazany, jest prawomocny, tzn. że żadna ze stron procesu nie może już się od niego odwołać do wyższej instancji.
Informację taką można uzyskać z Centralnego Rejestru Skazanych[3], który działa za pośrednictwem punktów informacyjnych utworzonych przy niektórych sądach okręgowych. Informacje z rejestru udzielane są na zapytanie zainteresowanych organów samorządowych, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na ich działalność. Zapytanie w sprawie radnego powinien skierować i podpisać przewodniczący rady gminy. Sporządza się je na specjalnym formularzu, w którym należy podać: nazwisko, imiona, datę i miejsce urodzenia, imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki, ewentualnie nazwisko przybrane, miejsce zamieszkania, zawód oraz obywatelstwo osoby, której zapytanie o karalność dotyczy (§13 rozporządzenia). Trzeba także wskazać podstawę uzasadniającą otrzymanie informacji.
Według rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 1993 r. w sprawie opłat za udzielenie informacji z rejestru skazanych oraz sposobu jej uiszczania[4] gminy i związki gmin nie uiszczają wynoszącej 50 zł opłaty za uzyskanie informacji o karalności.
Z powyższych rozważań wynika, że w przypadku popełnienia przestępstwa przez radnego procedura odebrania mu mandatu jest długa, a w polskich realiach często może okazać się bezprzedmiotowa. Niewątpliwie nie powinna ona mieć charakteru aż tak przewlekłego.


[1] Sytuacja uległa zmianie w wyniku ostatnich nowelizacji k.k. Wykroczenie stało się przestępstwem. Obecnie kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Zaostrzenie sankcji dotyczy nie tylko pojazdów mechanicznych, ale wszystkich pojazdów prowadzonych na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania. Art. 178a Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z dnia 2 sierpnia 1997 r.)
[2] Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą natomiast występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
[3] Podstawą do tego jest art. 27 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 20 czerwca 1985 r. (t.j. Dz.U. z 1994 r. nr 7, poz. 25 z późn. zm.), który stanowi, iż dane z rejestru skazanych mogą być udostępniane m.in. na wniosek zainteresowanych organów samorządowych. Szczegóły określa Rozporządzenie Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 30 sierpnia 1993 r. w sprawie prowadzenia rejestru osób prawomocnie skazanych, udzielania informacji z rejestru oraz trybu zbierania danych w postępowaniu karnym dotyczących tych osób. (Dz. U. Nr 82, poz. 388 z dnia 4 września 1993 r.)
[4] Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 1993 r. w sprawie określenia wysokości opłaty za udzielenie informacji z rejestru skazanych oraz sposobu jej uiszczania. (Dz. U. Nr 82, poz. 387 z dnia 4 września 1993 r.)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz