Od czasu powołania samorządu lokalnego
w 1990 r. gminy przekazały na stan przedsiębiorstw energetycznych - bezpłatnie
- ogromny majątek, który przyczynił się do stworzenia i ugruntowania ich
monopolu oraz związanych z tym praktyk monopolistycznych, uderzających przede
wszystkim w indywidualnego odbiorcę (konsumenta) energii - mieszkańca
konkretnej gminy. Gminy budowały we własnym zakresie (współinwestowały) bądź
finansowały nowe inwestycje w dziedzinie energetyki elektrycznej, cieplnej czy
paliw gazowych bez żadnego ekwiwalentu od tych przedsiębiorstw, mając jedynie
na uwadze uzasadniony interes mieszkańców. Po ich wybudowaniu obiekty
inwestycyjne przechodziły na własność - odrębnych pod każdym względem od gmin -
przedsiębiorstw energetycznych, które odtąd gospodarowały nimi, zarządzały i
bez ograniczeń czerpały pożytki, nie stosując wobec gmin - fundatorów żadnych
taryf ulgowych.
Postępowanie gmin było uzasadnione
nałożonym na nich obowiązkiem realizacji zadań własnych gminy, ale naruszały
przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Gminy zawierały
umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi na wykonanie określonych inwestycji,
a następnie przenosiły na nie prawo dysponowania przejętymi obiektami
inwestycyjnymi.
Przedsiębiorstwo energetyczne miało
zwykle pozycję monopolistyczną (nie spotykało się z konkurencją na rynku
krajowym lub lokalnym) albo dominującą (nie spotykało się z istotna konkurencją
na rynku krajowym lub lokalnym - domniemanie takie występuje, gdy udział przedsiębiorstwa
w rynku przekracza 40 proc.).
W świetle przepisów art. 4-7 ustawy o
przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów[1] przedsiębiorstwa energetyczne
stosowały praktyki monopolistyczne wobec partnera umowy - gminy - i ugruntowały
swą pozycję monopolistyczną, czerpiąc pożytki z przekazanych obiektów.
Na straży przeciwdziałania tym
praktykom stoi Urząd Regulacji Energetyki i Urząd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów, a gminy mogą z tego tytułu dochodzić swych praw w postępowaniu
cywilnym.
[1] Ustawa
z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i
ochronie interesów konsumentów (tekst jednolity Dz.U. z 1999 r. Nr 52 poz.547)
uchylona Ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz.U. z 2000 r. Nr 122 poz.1319)
