Praktyki monopolistyczne przedsiębiorstw wobec gmin

Od czasu powołania samorządu lokalnego w 1990 r. gminy przekazały na stan przedsiębiorstw energetycznych - bezpłatnie - ogromny majątek, który przyczynił się do stworzenia i ugruntowania ich monopolu oraz związanych z tym praktyk monopolistycznych, uderzających przede wszystkim w indywidualnego odbiorcę (konsumenta) energii - mieszkańca konkretnej gminy. Gminy budowały we własnym zakresie (współinwestowały) bądź finansowały nowe inwestycje w dziedzinie energetyki elektrycznej, cieplnej czy paliw gazowych bez żadnego ekwiwalentu od tych przedsiębiorstw, mając jedynie na uwadze uzasadniony interes mieszkańców. Po ich wybudowaniu obiekty inwestycyjne przechodziły na własność - odrębnych pod każdym względem od gmin - przedsiębiorstw energetycznych, które odtąd gospodarowały nimi, zarządzały i bez ograniczeń czerpały pożytki, nie stosując wobec gmin - fundatorów żadnych taryf ulgowych.

Postępowanie gmin było uzasadnione nałożonym na nich obowiązkiem realizacji zadań własnych gminy, ale naruszały przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Gminy zawierały umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi na wykonanie określonych inwestycji, a następnie przenosiły na nie prawo dysponowania przejętymi obiektami inwestycyjnymi.

Przedsiębiorstwo energetyczne miało zwykle pozycję monopolistyczną (nie spotykało się z konkurencją na rynku krajowym lub lokalnym) albo dominującą (nie spotykało się z istotna konkurencją na rynku krajowym lub lokalnym - domniemanie takie występuje, gdy udział przedsiębiorstwa w rynku przekracza 40 proc.).

W świetle przepisów art. 4-7 ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów[1] przedsiębiorstwa energetyczne stosowały praktyki monopolistyczne wobec partnera umowy - gminy - i ugruntowały swą pozycję monopolistyczną, czerpiąc pożytki z przekazanych obiektów.

Na straży przeciwdziałania tym praktykom stoi Urząd Regulacji Energetyki i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a gminy mogą z tego tytułu dochodzić swych praw w postępowaniu cywilnym.

---

[1] Ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (tekst jednolity Dz.U. z 1999 r. Nr 52 poz.547) uchylona Ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2000 r. Nr 122 poz.1319)