Cele strategiczne są pochodna wyzwań współczesności, uwarunkowań rozwoju, zidentyfikowanych problemów strategicznych i wizji przyszłości. Wyrażają zarazem intencje i założenia scenariusza stymulacji rozwoju. Określenie celów jest kumulacją celów cząstkowych, oddziałujących bezpośrednio lub pośrednio na zagospodarowanie przestrzenne kraju. Hierarchia celów wyznacza zasadniczą linię postępowania, której konkretyzacja następuje poprzez cele polityki odniesione do układów przestrzennych. Cele w praktycznym ujęciu mogą być interpretowane jako zadania.
Cele w porządku hierarchicznym:
Restrukturyzacja gospodarki, głównie poprzez prywatyzację przedsiębiorstw państwowych przemysłowych i rolniczych (z uwzględnieniem zakresu dekapitalizacji), w wymiarze gałęziowym i regionalnym. Prywatyzacja ma doprowadzić do przekazania obywatelom własności państwowej, pozostawiając w rękach rządu jedynie strategiczne elementy zagospodarowania. Budowa społeczeństwa obywatelskiego, głównie poprzez reformę administracji publicznej i podziału terytorialnego kraju, dążąc zarazem do zmiany mentalności ludności oraz wzmocnienia tożsamości i zdolności adaptacyjnych do nowych uwarunkowań rozwoju.
Zwiększenie zakresu podmiotowości umożliwi związanie jednostek i organizacji społecznych z utrzymaniem i rozwojem poszczególnych elementów zagospodarowania przestrzennego. Tworzenie infrastruktury ekonomicznej, przede wszystkim poprzez reformę bankowości i kreowanie warunków atrakcyjnych dla kapitału zagranicznego, w celu przyspieszenia dostosowania gospodarki do wymagań rynku. Otwarcie zasilania kredytami przedsięwzięć podmiotów gospodarczych i osób fizycznych przyspieszy przeobrażenia strukturalne i umożliwi podniesienie jakości zagospodarowania przestrzennego.
Stworzenie warunków postępu naukowo-technicznego przez symbiozę nauki z przemysłem i rolnictwem, transfer wysokiej technologii oraz tworzenie ośrodków postępu, takich jak: inkubatory przedsiębiorczości, parki naukowo-badawcze przemysłu, technopole i specjalne strefy ekonomiczne. Realizacja tego celu stworzy nowe formy zagospodarowania przestrzennego na najwyższym poziomie rozwoju, stając się nowym motorem rozwoju i przeobrażeń osadnictwa, odpowiadającym wymaganiom współczesności. Utrzymanie i podniesienie sprawności funkcjonowania infrastruktury technicznej w zakresie telekomunikacji oraz komunikacji drogowej i kolejowej, uwzględniając powiązania i standardy międzynarodowe. Rozwój infrastruktury w tym zakresie rzutuje bezpośrednio na tempo i zróżnicowanie przeobrażeń, tworząc korytarze intensywnego rozwoju nawiązujące do układów międzynarodowych.
Zapewnienie pokrycia zapotrzebowania na wodę, produkcji przemysłowej i rolniczej oraz gospodarstw domowych, na niezbędnym poziomie poprzez racjonalizację zużycia, zmniejszenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych oraz zwiększenie retencji. Działania te mają przełamać barierę ograniczeń rozwoju miast i obszarów wiejskich spowodowanych deficytem wody, a zarazem stworzyć czytelne ramy rozwoju gospodarczego i przestrzennego. Przeciwdziałanie (łagodzenie) negatywnym skutkom transformacji systemowej, co dotyczy przede wszystkim: bezrobocia, patologii społecznej i polaryzacji warunków życia poprzez reformę zabezpieczeń społecznych i stworzenie systemu gwarancji społecznych na godziwym poziomie. Celem jest maksymalna redukcja dysproporcji w warunkach życia i zagospodarowania przestrzennego. Poprawa codziennych warunków życia poprzez podniesienie jakości usług bytowych, poprawa sytuacji mieszkaniowej i komunikacji między miejscem zamieszkania a miejscem pracy i rekreacji oraz stanu sanitarnego i jakości środowiska przyrodniczego. Dotyczy to przede wszystkim utrzymania stanu posiadania oraz modernizacji i przebudowy obszarów zainwestowania miejskiego i wiejskiego.
Zharmonizowanie rozwoju gospodarczego z środowiskiem przyrodniczym, zapewniając jego koegzystencję z produkcją rolną, rekreacją i turystyką, m.in. przy pomocy technologii proekologicznych oraz wyznaczając ograniczenia dla tych działalności. Realizacja tego celu powinna doprowadzić do efektywnego wykorzystania skumulowanych walorów reprezentowanych przez poszczególne obszary kraju dla zdynamizowania rozwoju.
Utrzymanie ciągłości kulturowej, poprzez zachowanie dziedzictwa kulturowego, wzmocnienie tożsamości regionalnej i lokalnej, umożliwiającej wpisanie wartości kulturowych w nowe warunki rozwoju, a w wymiarze przestrzennym - osiągnięcie harmonijnego obrazu przez prawidłowe kształtowanie struktur przestrzennych, od skali urbanistycznej po rozwiązania architektoniczne.
Scenariusz stymulacji rozwoju zakłada efektywne wykorzystanie procesów samoczynnych i żywiołowych oraz mechanizmów samoregulacyjnych i zdolności do samorozwoju. Realizacja określonych powyżej celów oznacza więc pobudzanie działań w wyznaczonym kierunku. Wszystkie cele powinny być w zasadzie realizowane równolegle, a ich hierarchia wskazuje na preferencje i priorytety w podziale środków i tempie realizacji. Wraz z ograniczeniem środków może dojść do wyrównania nakładów na poziomie minimum, a nawet schodząc poniżej jego, nastąpić może utrata priorytetowych celów gospodarczych na rzecz zabezpieczeń społecznych. Taki stan rzeczy oznaczać będzie syndrom wchodzenia w okres trwałej lub czasowej depresji gospodarczej.
Odnosząc cele do sieci osadniczej, ich realizacja, zróżnicowana przestrzennie, powinna przyczynić się do rozstrzygnięcia podstawowych dylematów kształtowania osadnictwa, którymi są:
- wyrównanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnych układów osadniczych, a zwiększenie ich polaryzacji. Oznaczać to może zmniejszenie różnic między siecią osadniczą obszarów zachodnich i wschodnich lub wykorzystanie dużej dynamiki rozwoju miast zachodnich i Polski centralnej dla rozwoju całego kraju,
- wzmocnienie dużych ośrodków miejskich a rozwijanie miast mniejszych (koncentracja, dekoncentracja). Za wzmocnieniem dużych miast przemawiają układy międzynarodowe oraz potrzeba konsolidacji sieci osadniczej w skali większych regionów. Za miastami mniejszymi przemawiają ich predyspozycje (walory środowiska przyrodniczego, zasoby materialne i ludzkie) oraz możliwości przyjmowania nowych czynników rozwoju, jak małe i średnie przedsiębiorstwa o wysokiej technologii,
- popieranie specjalizacji miast a wielofunkcyjne układy osadnicze. Rozstrzygnięcie tego dylematu związane jest z możliwością i celowością wykorzystania istniejącego zainwestowania i potencjału ludzkiego. Specjalizacja miast ma wymiar krajowy i międzynarodowy, w tym obszary przygraniczne, natomiast wielofunkcyjność wymiar regionalny i lokalny.
- struktury własności terenu, płynności cen rynkowych, zróżnicowania standardów wyposażenia,
- ograniczeń i zakazów wynikających z przepisów ustawowych i miejscowych oraz wynikających ze statusu terenów specjalnych,
- działań związanych z utrzymaniem, przebudową i rozwojem terenów zainwestowania, odpowiednio do wymagań i możliwości regionalnych i lokalnych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz